امیدواریم که خواندن عنوان این مطلب شما را نگران نکرده باشد، چون آلیاژ طلا چیزی از ارزش طلا و جواهرات شما کم نمی‌کند. پس داستان چیست؟
اگر حوصله‌ی خواندن مطلب مفصل ما را در مورد انواع آلیاژ طلا ندارید، باید در همین ابتدا خیالتان را راحت کنیم و بگوییم از طلای خالص به هیچ عنوان نمی‌توان در ساخت طلا و جواهر استفاده کرد. به این دلیل که بسیار نرم و شکننده است و اصلاً خاصیت چکش‌خواری ندارد. پس باید طلا را با فلزهای دیگر ترکیب کرد تا بتوان از آن برای ساخت زیورآلات بهره گرفت.
اما اگر می‌خواهید قدری بیشتر در این باره بدانید؛ در این مطلب برایتان توضیح می‌دهیم که آلیاژ طلا چیست و چه کاربردی دارد. اما برای درک بهتر این مفهوم، لازم است که اول از همه بدانید «آلیاژ» در لغت به چه معنی است تا پس از آن، در مورد انواع آلیاژهای طلا و خلوص و رنگ‌های آنها برایتان توضیحات جامعی ارائه دهیم.
آلیاژ به چه معنی است؟
آلیاژ یک کلمه‌ی فرانسوی (Alliage) به معنای ترکیبی از چند فلز با هم یا ترکیب عناصر فلزی با عناصر غیرفلزی است. یعنی به طور کلی، وقتی یک فلز پایه با یک یا چند عنصر دیگر ترکیب شود به آن آلیاژ می‌گویند. برای مثال فولاد، آلیاژ آهن با کربن است. یا طلای قرمز، آلیاژ طلا و مس است.
آلیاژ طلا چیست؟
متوجه شدیم که آلیاژ یعنی ترکیب یک فلز با عناصر فلزی و غیرفلزی. بنابراین در پاسخ به این سؤال که آلیاژ طلا چیست باید بگوئیم، ترکیب طلای زرد خالص با دیگر فلزهای ارزشمند مثل مس، نقره، پلاتین و نیکل را آلیاژ طلا می‌نامند.
چرا این کار را انجام می‌دهند؟ چون طلای خالص (عیار 24) فلز بسیار نرمی است که نمی‌توان به تنهائی از آن برای ساخت مصنوعات طلا استفاده کرد. بنابراین، آن را با فلزهای دیگر آلیاژ می‌کنند تا استحکام، شکل‌پذیری و خواص دیگر آن بهبود بیابد.
لازم است بدانید که میزان طلای موجود در هر آلیاژ را از واحد 24 یا واحد 1000 مشخص می‌کنند. یعنی طلای 18 عیار به معنی 18 واحد طلا و 6 واحد فلزات دیگر است. همچنین، طلای 900 یعنی آن قطعه از 900 واحد طلا و 100 واحد فلزات دیگر ساخته شده است.
آلیاژ طلا چه کاربردی دارد؟
اصلی‌ترین کاربرد آلیاژهای طلا برای ساخت مصنوعات طلا، زیورآلات و جواهرات است. همچنین ممکن است از آلیاژهای طلا در دندان‌پزشکی، مخصوصاً در پر کردن دندان و روکش همیشگی دندان هم استفاده شود. گاهی نیز از طلای 14 با آلیاژ طلا-مس رنگی در ساخت نشان پلیس استفاده می‌شود. البته باید بدانید که این نشان معمولاً از آلیاژهای برنز ساخته می‌شود اما ممکن است گاهی از آلیاژ طلا هم برای ساخت آن استفاده شود.
حواستان باشد که این موارد همگی در مورد کاربرد «آلیاژ» طلاست و از خود طلا در حوزه‌های بسیار متنوعی همچون پزشکی، صنایع غذایی، دوزندگی، عکاسی، خودروسازی و … استفاده می‌شود.
آلیاژهای مختلف طلا بر اساس درصد ناخالصی طلا از هم تفکیک می‌شوند و در رنگ‌های متنوعی در بازار وجود دارند. به این صورت که مثلاً وقتی مس و طلای خالص با هم ترکیب شوند، طلای قرمز رنگ به دست می‌آید که عیار آن به میزان مسی که در ساختش استفاده شده، بستگی دارد.
از جمله فلزهایی که در آلیاژ طلا مورداستفاده قرار می‌گیرند می‌توان به نقره، مس، روی، نیکل، پالادیوم، پلاتین، کبالت، تیتانیوم، آهن، آلومینیوم و کادمیوم اشاره کرد. وظیفه‌ی بعضی از این فلزها، استحکام بخشیدن به طلاست. اما بعضی دیگر فقط برای تغییر رنگ طلا مورداستفاده قرار می‌گیرند. به طور مثال، فلز مس تقریباً همیشه وظیفه‌ی استحکام بخشیدن به طلا را به عهده داد. این در حالی‌است‌که اما فلزاتی مثل نقره یا کادمیوم صرفاً برای تغییر رنگ در آلیاژ طلا به‌کار برده می‌شوند.
چه فلزاتی را برای ساخت آلیاژ با طلا ترکیب می‌کنند؟
در انتهای مطلب هم به طور خلاصه فلزهایی را معرفی می‌کنیم که در ساخت آلیاژ طلا بیشترین کاربرد را دارند. هدف از معرفی هم این است که بدانید چرا و به چه منظوری این فلزها را با طلا ترکیب می‌کنند.
مس (Copper)
مس، فلز ارزان‌قیمت قرمزرنگی است که به‌وفور در طبیعت یافت می‌شود بنابراین برای پایین آوردن عیار طلا از آن کمک می‌گیرند. البته از دیگر موارد استفاده از مس در ساخت آلیاژ طلا، تغییر رنگ، افزایش استحکام و افزایش چکش‌خواری زیورآلات طلاست.
نقره (Silver)
نقره، فلزی نرم، سفیدرنگ، براق و جذاب است که در برابر اکسیداسیون مقاوم است اما در هوا وقتی ترکیب‌های گوگردی بر آن اثر بگذارد، تیره می‌شود. از نقره برای تغییر رنگ و افزایش میزان چکش‌خوار بودن آلیاژهای طلا استفاده می‌شود.
نیکل (Nickel)
از نیکل برای افزایش استحکام و سفید کردن طلا در ساخت آلیاژ استفاده می‌کنند. البته ایراد نیکل این است که بسیار حساسیت‌زاست و باید حتماً طلای حاوی نیکل با رودیوم روکش شود تا واکنش آلرژیک ایجاد نکند.
پلاتین (Platinum)
پلاتین یکی از گران‌ترین فلزات قیمتی جهان است که برای ساخت مصنوعات با طلا ترکیب می‌شود. پلاتین کمترین واکنش‌پذیری در بین تمامی فلزات را دارد و در برابر خوردگی بسیار مقاوم است. با اینکه این فلز قیمت بالائی دارد اما به خاطر رنگ و درخشش بسیار جذابش در ساخت آلیاژ طلا استفاده می‌شود.
پالادیوم (Palladium)
پالادیم یکی از فلزات کمیاب است و به رنگ نقره‌ای و سفید در طبیعت یافت می‌شود. از آن برای تغییر رنگ آلیاژ طلا استفاده می‌کنند. اغلب به کسانی که به طلای سفید ساخته شده با آلیاژ طلا و نیکل حساسیت دارند توصیه می‌شود که از طلای سفید ساخته شده با آلیاژ طلا و پالادیوم استفاده کنند. چون پالادیوم حساسیت‌زا نیست.
کبالت (Cobalt)
از کبالت برای افزایش درجه سختی طلا استفاده می‌شود. میزان استحکام کبالت از پلاتین بیشتر است و به راحتی خط و خش برنمی‌دارد. وزن کبالت نیز بسیار پایین است و این مسئله موجب محبوبیت آن میان طراحان و برندهای زیورآلات شده است.
انواع آلیاژ طلا کدامند؟
آلیاژ طلای زرد
طلای 24 عیار روشن‌ترین و درخشان‌ترین رنگ زرد طلایی را دارد. اما چون فلز بسیار نرمی است آن را با فلزات گرانبهای دیگر آلیاژ می‌کنند. این کار باعث پائین آمدن عیار طلا می‌شود، اما در عوض استحکام می‌یابد و می‌توان برای ساخت جواهرات از آن استفاده کرد.
- آلیاژ طلای زرد 22 عیار حاوی 91.6 درصد طلای خالص و 8.4 درصد نقره است.
طلای زرد 22 عیار ممکن است از ترکیب 91.6 درصد طلا + 5.5 درصد نقره + 2.8 درصد مس تشکیل شده باشد.
برای اینکه طلا زرد پررنگ باشد، از ترکیب 91.6 درصد طلا + 3.2 درصد نقره + 5.1 درصد مس ساخته می‌شود. - طلای زرد 18 عیار حاوی 75 درصد طلا، 12.5 درصد نقره و 12.5 درصد مس است.
- طلای کرمی‌رنگ 18 عیار (زرد کمرنگ) حاوی 75 درصد طلا، 16.0 درصد نقره و 9.0 درصد مس است.
- طلای زرد 14 عیار حاوی 58.5 درصد طلا، 30.0 درصد نقره و 11.5 درصد مس است.
آلیاژ طلای سفید
طلای سفید از ترکیب طلا با فلزهای سفیدرنگ مثل نقره، پالادیم یا نیکل به‌دست می‌آید. البته آن درخشندگی جذابی که در طلای سفید می‌بینید به هیچ‌کدام از این فلزها ربطی ندارد و به دلیل روکش رودیم است. رودیوم فلزی از گروه پلاتین است که لایه‌ای بسیار نازک از آن بر روی آلیاژ طلا کشیده می‌شود تا رنگ آن را سفید و درخشان کند.
- بیشتر طلای سفیدهای موجود در بازار از ترکیب 17.3 درصد طلای 18 عیار + 5.5 درصد فلز نیکل + 2.2 درصد فلز مس تشکیل شده‌اند.
- طلای سفید 18 عیار از ترکیب 75 درصد طلا + 25 درصد پالادیوم یا پلاتین ساخته شده است.
آلیاژ طلای رزگلد
رنگ صورتی این نوع طلا از آلیاژ مس و طلای خالص به‌دست می‌آید. هر چه قرمزی طلای رزگلد بیشتر باشد، یعنی مس بیشتری در آن استفاده شده و قیمت و ارزش آن کمتر است. اما در عوض خوش‌رنگ‌تر و خاص‌تر می‌شود.
- طلای رزگلد 22 عیار حاوی 91.6 درصد طلای خالص و 8.4 درصد مس است.
- طلای رزگلد 18 عیار حاوی 75 درصد طلا، 9.0 درصد نقره و 16.0 درصد مس است.
- طلای قرمز 18 عیار حاوی 75 درصد طلا، 4.5 درصد نقره و 20.5 درصد مس است.
آلیاژ طلای آبی
برای ساخت آلیاژ طلای آبی باید فلز طلا را با ایندیم ترکیب کرد. البته برای تهیه طلای 18 عیار به رنگ آبی، می‌توان به جای اندیوم از فلز گالیوم هم استفاده کرد.
- آلیاژ طلای آبی 18 عیار حاوی 46.17 درصد طلا و 53.83 درصد ایندیوم است.
آلیاژ طلای بنفش
برای ساخت آلیاژ طلای بنفش، فلز طلا را با آلومینیم ترکیب می‌کنند. در صنعت جواهرسازی طلای بنفش را با نام‌های طلای ارغوانی یا ویولت نیز یاد می‌کنند. از آنجا که مراحل ساخت این نوع طلا بسیار سخت و زمان‌گیر است به آن لقب سخت‌ترین آلیاژ طلا نیز داده‌اند. طلای بنفش با اینکه بسیار جذاب و خاص است اما بسیار نرم و شکننده است. چون هر دو فلز طلا و آلومینیوم که در ساخت آلیاژ به کار رفته نرم هستند.
- طلای بنفش 18 عیار حاوی 79 درصد طلا و 21 درصد آلومینیوم است.
آلیاژ طلای سبز
طلای 18 و 14 که فقط از آلیاژ طلا و نقره ساخته شده باشند رنگ زرد مایل به سبز دارند که با نام طلای سبز شناخته می‌شوند. به این صورت که:
- طلای سبز 18 عیار حاوی 75 درصد طلا و 25 درصد نقره است.
- طلای سبز 14 عیار (سبز کمرنگ) حاوی 58.5 درصد طلا و 41.5 درصد نقره است.
آلیاژ طلای سیاه
فلز طلا را به روش‌های مختلفی می‌توان تیره و سیاه‌رنگ کرد. یکی از رایج‌ترین روش‌ها، استفاده از روکش رودیوم سیاه است. از دیگر راه‌ها این است که آلیاژ را تحت واکنش‌های شیمیایی مختلفی سیاه کنند؛ یا فلزات دیگر موجود در آلیاژ همچون کبالت، مس، تیتانیوم یا آهن را با حرارت دادن و اکسیده کردن سیاه کنند.
- طلای سیاه 18 عیار حاوی 75 درصد طلا و 25 درصد کبالت است.
کلام آخر
در این مطلب در مورد آلیاژ طلا و رنگ‌های مختلف آن توضیح دادیم. اما توجه داشته باشید که رنگ طلا و آلیاژ آن در قیمت و ارزش‌گذاری طلاجات تاثیر مستقیم ندارد؛ بلکه این عیار طلاست که قیمت آن را مشخص می‌کند. یعنی طلای بنفش 18 عیار با طلای زرد 18 عیار هر دو قیمت برابر دارد. یا مثلاً طلای سفید 14 عیار دقیقاً با همان قیمتی معامله می‌شود که طلای زرد 14 عیار.
در آخر هم یادآوری می‌کنیم که انواع زیورآلات طلا و نقره را می‌توانید از بازارآنلاین طلاباش خریداری کنید. برای این منظور فقط کافی‌است روی لینک‌های زیر کلیک کنید تا به صفحه‌ی فروشگاه بروید.
