آشنایی با انواع مروارید و کاربرد آن در زیورآلات
انواع مروارید از زیباترین و قدیمیترین سنگهای زینتی در جهان هستند. عمر آشنایی انسان با مروارید به هزاران سال قبل برمیگردد؛ زمانی که در جستوجوی دائمی برای پیدا کردن غذا، سواحل دریاها و اقیانوسها را زیر پا میگذاشت و هر روز به تنوع خوردنیهای روزانهی خود میافزود.
تلألؤ و درخشندگی منحصربهفرد سنگ مروارید شگفتی و توجه انسانها را به خود جلب کرد. در نتیجه افراد آن را به عنوان یکی از گرانبهاترین داراییهای خود که امکان تجارتهای پرسود را برایشان فراهم میکند به شمار آوردند. جدا از زیبایی، کمیاب و متفاوت بودن این سنگ گرانبها باعث میشد تا آن را دارای قدرتهای ماورایی و جادویی تصور کنند و برای آن افسانههای شنیدنی بسیاری بسازند. حالا هزاران سال است که انواع زیورآلات و اشکال تزیینی ساختهشده با مروارید در سراسر جهان دستبهدست شده و افراد بیشتری را شیفته و دلباختهی خود میکند. امروزه به واسطهی تقاضا و علاقهی دیرینهی انسان به این جواهر دوستداشتنی، ساخت انواع پرورشی و مصنوعی مروارید نیز رواج بسیاری پیدا کردهاست.
مرواریدها به طور معمول به عنوان زیورآلات کلاسیک مورد استفاده قرار میگرفتند. ولی در طی سالهای اخیر با پیشرفت صنعت مد، کلکسیونهای جدیدی از زیورآلات مدرن وارد بازار جواهرات شده که از مرواریدهای پرورشی به شکل زیبایی در طراحی آنها استفاده شدهاست. این کلکسیونهای جدید به طور معمول ترکیبی از طرحهای مدرن و قرارگیری خلاقانهی انواع مرواریدها هستند.
مروارید چیست؟
مروارید یکی از عجایب طبیعت و تنها گوهری است که داخل بدن یک موجود زنده و از مواد آلی ساخته میشود. به نظر میرسد نامگذاری این سنگ قیمتی ریشهای لاتین داشته و از کلمه پرنا (Perna) نوعی صدف یا سفارولا (Sphaerula) به معنی کروی شکل مشتق شده است. زمانی که یک جسم خارجی مانند یک دانه شن وارد صدف یک نرمتن میشود، واکنش تدافعی طبیعیای شروع شده که طی آن مادهی محافظی به نام صدف مروارید یا مادر مروارید (Mother Of Pearl)، برای احاطه و بیاثر کردن آن جسم خارجی ترشح میشود. این کار آنقدر ادامه مییابد تا جسم خارجی کاملاً پوشانده شده و خطر آن به طور کامل رفع شود. به این ترتیب، یک تهدید حیاتی تبدیل به یک فرصت درخشان شده و گوهری ارزشمند ساخته میشود.
آشنایی با انواع مروارید
با توجه به قدمت و گستردگی استفاده از مروارید در ساخت جواهرات مختلف، میتوان گفت که مرواریدها یکی از دوستداشتنیترین سنگهای قیمتی در همهی زمانها و در طیف گستردهای از رنگها هستند. آشناترین رنگ مروارید برای بیشتر افراد، طیف متنوعی از رنگهای سفید تا کرم است؛ اما انواع مختلفی از صدفهای مرواریدساز، در محل و شرایط زیست متفاوت میتوانند مرواریدهایی در رنگهای آبی، سیاه، صورتی، طوسی، سبز، طلایی و نقرهای تولید کنند.
البته تفاوت مرواریدها تنها در رنگ آنها نیست. این تفاوتها در شکل، سایز و وزن آنها نیز وجود دارد. برخلاف تصور غالب، مرواریدها فقط به شکل کروی نیستند و دارای اشکال مختلفی از جمله اشکی، نیمکره، گلابی شکل، دانه برنجی و نامنظم هستند.
امروزه اصلیترین دستهبندی برای معرفی مرواریدها به نحوهی ساخت آنها مربوط میشود. با کشف چگونگی عملکرد یک صدف برای تولید مروارید، به غیر از مرواریدهای طبیعی، مرواریدهای پرورشی یا کشتشده هم وارد بازار جواهرات شدهاند که امکان دسترسی به انواع متنوعتری از مروارید را به ما میدهند.
مروارید طبیعی
همانطور که گفته شد، گوهر مروارید محصول فرآیند طبیعی سیستم دفاعی موجود نرمتن درون صدف است که در برابر ورود یک جسم خارجی انجام میشود. این ذرات در طبیعت توسط جریان آب وارد صدف میشوند و چنانچه نرمتن داخل صدف موفق به خارج کردن آن نشود، برای دفاع از خود در برابر خطر شروع به پوشاندن آنها میکند. مرواریدهای طبیعی، بسته به شکل جسمی که پوشانده میشود، در اشکال متنوعی وجود دارند و شرایط مختلف محیطی بر روی رنگ و میزان درخشندگی آنها اثرگذار است. مرواریدهای طبیعی به علت زمان طولانی موردنیاز برای تشکیل، کمیاب بودن، روش صید و برداشت دشواری که دارند بسیار گرانقیمت هستند و با توجه به آلودگی اقیانوسها و صیدهای بیرویه امروزه نادر و نایاب محسوب میشوند.
مروارید پرورشی
مرواریدهای کشتشده نیز همانند گونههای طبیعی، درون صدف یک نرمتن رشد میکنند اما تفاوت آنها با مروارید طبیعی، دخالت انسانها در این روند است. در این روش صدف با احتیاط و به آرامی برداشته شده و جسم خارجی به عنوان هستهی اولیه درون آن جاگذاری میشود. با گذشت زمان این جسم خارجی توسط لایههای صدف پوشانده شده و مروارید پرورشی ساخته میشود. با توجه به ماهیت لایهلایهی مرواریدها، شکل جسم وارد شده بر شکل نهایی آنها اثرگذار است. در مزرعه های کشت مروارید، برای ایجاد مرواریدهای کروی و متقارن و همچنین سرعت بخشیدن به فرآیند تولید مرواریدهای پرورشی، این مهرهها را کروی درنظر میگیرند. این فرایند به طور معمول حدود ۱۸ ماه طول میکشد اما با توجه به نوع صدف مرواریدساز، محل رشد و شرایط محیطی ممکن است این زمان کوتاهتر یا طولانیتر باشد.
مرواریدهای کشتشده هم مانند مرواریدهای طبیعی دارای ویژگیهای منحصربهفرد هستند و سطح کیفیت متفاوتی دارند. سایز، رنگ و جلای سطح مرواریدها بیانگر میزان مرغوبیت و ارزش آنها است؛ هر چقدر مروارید زمان بیشتری در داخل صدف بماند، بزرگتر و با ارزشتر میشود.
اکثر مرواریدهایی که امروزه در ساخت جواهرات مورد استفاده قرار میگیرند از نوع پرورشی هستند.
مروارید مصنوعی
مرواریدهای مصنوعی ساختهی دست انسان هستند و صدفها در تولید آن دخالتی ندارند. جنس این مرواریدها اغلب از پلاستیک یا شیشه است که با یک لایه درخشان پوشانده شده و ظاهری صیقلی و منظم دارند. درخشندگی این مرواریدها نیز چشمگیر و قابل توجه است اما در مقایسه با انواع طبیعی مروارید از زیبایی کمتری برخوردارند. قیمت مرواریدهای مصنوعی به مراتب ارزانتر از مرواریدهای طبیعی و پرورشی است.
انواع مروارید آب شور و آب شیرین
مرواریدهای طبیعی و پرورشی را میتوان به دو دستهی آب شور و آب شیرین تقسیم کرد. مرواریدهای آب شور از صدفهای بومی آبهای شور که در دریاها و اقیانوسها زندگی میکنند به وجود میآید؛ مرواریدهای آب شیرین در صدفهایی ایجاد میشوند که در دریاچهها، برکهها و رودخانهها زیست میکنند. تشکیل مرواریدهای آب شور مدت زمان بیشتری طول میکشد. اینگونه از مرواریدها دارای درخشش بهتر و کیفیت بالاتری هستند و به همین دلیل قیمت بالاتری دارند؛ اگرچه که اندکی کمدوامتر هستند. اما مرواریدهای آب شیرین در مدتزمان کوتاهتری شکل گرفته و به علت فراوانی دارای قیمت مناسبتری هستند، اما درخشندگی آنها به درخشندگی مرواریدهای آب شور نیست و معمولا ریزترند. امروزه با توجه به کمیاب بودن مرواریدهای طبیعی، تقریباً تمامی انواع مرواریدهای موجود در بازار، نوع آب شور و شیرین، از نوع پرورشی هستند.
انواع مروارید از نظر فرم و شکل
مرواریدهای کروی: مرواریدهای کروی آشناترین و متداولترین نوع مروارید هستند. شکل دایرهای و گرد این مرواریدها برای ساخت جواهرات مرواریدی کلاسیک بسیار مناسب است. هرچه مروارید شکل گردتری داشته باشد، قیمت بیشتری نیز خواهد داشت.
مرواریدهای متقارن: مرواریدهای متقارن شامل مرواریدهای اشکی، گلابی شکل و دیگر اشکال متقارنی میشوند که در انواع مختلف مروارید وجود دارد. اینگونه کروی نبوده ولی به خاطر فرم منظم و در عین حال متفاوتی که دارند در ساخت انواع جواهرات کلاسیک و مدرن مورد استفاده قرار میگیرند.
مرواریدهای نامنظم (باروک): مرواریدهای نامنظم یا باروک شامل کلیهی مرواریدهایی میشود که دارای اشکال بیقاعده هستند. این اشکال نامنظم مروارید بیشتر در مرواریدهای کشتشده در آبهای شیرین به چشم میخورد و از طرفداران زیادی نیز برخوردار است. اینگونه اغلب ارزانترین نوع مرواریدها را تشکیل میدهند اما میتوان گفت که بسیار خاص و زیبا هستند و به همین علت برای ساخت جواهرات مدرن و خلاقانه به کار میروند.
معروفترین انواع مرواریدهای موجود در بازار
انواع گوناگونی از مرواریدهای پرورشی برای ساخت زیورآلات و اکسسوریهای مختلف وجود دارد که تنوع بالایی از شکل، رنگ و اندازه را در اختیار طراحان جواهرات و فعالان حوزهی مد قرار داده است. مرواریدها بر اساس نوع صدف و محل رشد به چهار دستهی اصلی تقسیم میشوند که شامل مروارید آکوویا، مروارید تاهیتی، مروارید دریای جنوب و مروارید آبهای شیرین است.
مروارید آکوویا Akoya
مروارید Akoya یکی از معروفترین مرواریدهای تولید شده در آبهای شور است. نام اصلی این مرواریدها Pinctada fucata martensii بوده، اما نامگذاری این مروارید به عنوان آکوویا به دلیل رشد آنها در صدفی به همین نام است. این نوع مروارید، مخصوص و بومی آبهای ژاپن است؛ اما در چین، آسیای جنوبی و خلیج فارس نیز وجود دارد. بخش بزرگی از بازارهای غربی و آمریکا مصرفکنندهی اصلی نوع پرورشی اینگونه از مروارید هستند. بیشتر مرواریدهای Akoya که بهطور پرورشی تولید میشوند، کروی بوده و قطر آنها بین 2 تا 8 میلیمتر است. اگرچه معمولاً اینگونه از مروارید را به عنوان مروارید سفید میشناسند؛ اما این نوع مروارید در رنگهای متنوع دیگری از جمله کرم، صورتی و گلبهی نیز وجود دارد.
اصلیترین وجه تمایز مروارید Akoya با دیگر مرواریدها شفافیت و درخشش بسیار بالای آن است. همین درخشندگی، این مروارید را در جایگاهی متفاوت با سایر مرواریدها قرار داده و برای ساخت زیورآلات با طرح کلاسیک، مانند گردنبندهای تک رشتهای به کار میرود. باکیفیتترین نوع مروارید Akoya درخشندگی بسیار بالا با خاصیت آینهای دارد. کیفیت پوستهی یک مروارید یکی از مهمترین عواملی است که میزان درخشندگی مروارید را نشان میدهد.
به دلیل سردی دمای آب در دریاهای ژاپن، لایههای آراگونیت پلاکتهای مرواریدهای Akoya به طور طبیعی منسجمتر از مرواریدهای Akoya تولیدشده در آبهای گرم است. به همین دلیل مرواریدهای Akoya تولیدشده در آبهای ژاپن درخشش بیشتری را از خود به نمایش میگذارند. البته به جز دمای آب، سلامتی صدف میزبان و محیط پرورش آن نیز در درخشش و براقی مروارید اثرگذار است.
مروارید تاهیتی
با کشف این نوع مروارید در اواسط سال 1970 نگرش و سلیقه غالب در مورد مروارید به طور کلی تحت تأثیر قرار گرفت. مروارید تاهیتی در صدفهای لبه مشکی به نام Pinctada margaritifera cumingii پرورش یافته و بومی نواحی پولینزی فرانسه هستند. مروارید تاهیتی همچنین به عنوان مروارید سیاه نیز شناخته میشود؛ هرچند این نام، نباید شما را به اشتباه بیاندازد، زیرا مرواریدهای تاهیتی به طور کامل سیاه نیستند. در واقع مرواریدهای تاهیتی تنوع زیادی از رنگها را از خود به نمایش میگذارند. رنگهای مروارید تاهیتی میتواند خاکستری، سیاه یا قهوهای باشد و به همراه خود رنگهای آبی، سبز، ارغوانی، زرد و یا صورتی را به تصویر بکشد.
شکل معمول این نوع از مرواریدها کروی است؛ به طوری که حدود 40% از مرواریدهای تاهیتی دایرهای شکل بوده و مابقی باروک و نامنظم هستند. قطر بیشتر مرواریدهای تاهیتی بین 9 تا 14 میلیمتر است. کمیابی، زیبایی خیرهکننده، کیفیت بالا و درخشش فوقالعاده، سبب ارزشمندتر شدن هرچه بیشتر این نوع مروارید شده است.
مروارید دریای جنوب
مرواریدهای دریای جنوب به دلیل دورهی رشد طولانی، از انواع دیگر مرواریدها بزرگتر هستند و از ارزش بسیار بالاتری برخوردارند. این نوع مروارید در صدف ماکسیما (صدف آبهای شور) پرورش یافته و بومی آبهای گرم شمال استرالیا، اندونزی، فیلیپین و برمه است.
دو نوع صدف ماکسیما (maxima) به شکل لبه نقرهای و لبه طلایی در طبیعت وجود دارد. صدفهای لبه نقرهای به فراوانی در سواحل شمال غربی استرالیا به چشم میخورد که این نوع صدف، مرواریدهای سفید تا نقرهای را میسازند. صدفهایی با لبه طلایی نیز غالباً مرواریدهایی با رنگ زرد تا طلایی را پرورش میدهند. این رنگ از مروارید آبهای جنوب، در فیلیپین و اندونزی یافت میشود.
به طور کلی قطر مروارید آبهای جنوب بین 8 تا 20 میلیمتر است. بر خلاف مرواریدهای Akoya و تاهیتی، مرواریدهای آبهای جنوبی دارای درخشش اطلسی هستند. گرمای آب و زمان تشکیل طولانی، سبب تشکیل پوستهای نازکتر با سختی خیلی کمتر بوده و درخششی مات برای این نوع مروارید به ارمغان میآورد. البته لازم است بدانید که تمامی مرواریدهای دریای جنوب، طلایی یا نقرهای نیستند. در حقیقت آنها طیف وسیعی از رنگها مانند کرم، نقرهای، زرد و طلایی را شامل میشوند که ممکن است با رنگهای صورتی، سبز و آبی همراه شوند. به دلیل اندازه و نوع درخشش این نوع مروارید، مروارید آبهای جنوب از بسیاری از گونههای شفاف و براق دیگر، جذابتر و پرطرفدارتر هستند.
مروارید آب شیرین
مرواریدهای آب شیرین از لحاظ شکل، اندازه و رنگ بسیار متنوع هستند. اغلب این مرواریدها اشکال نامنظمی داشته و کروی کامل نیستند. از جمله اشکال رایج مرواریدهای آب شیرین میتوان به بیضی، باروک (اشکال نامنظم) و نیمهباروک اشاره کرد. این نوع مرواریدها چون زودتر برداشت میشوند، معمولا سایز کوچکی دارند. هرچند که طول مدت رشد در هر مزرعهی کشت مروارید، میتواند متفاوت باشد و به همین دلیل، تنوع سایز گستردهای در بین مرواریدهای آب شیرین وجود دارد.
مرواریدهای پرورشی تولید شده در آبهای شیرین، یکی از رایجترین و محبوبترین انواع مرواریدها در میان طراحان زیورآلات مرواریدی هستند. بسیاری از این مرواریدهای پرورشی سفید هستند و از نظر شکل و رنگ شباهت زیادی به مرواریدهای آکوویا دارند. اما دلیل دیگر محبوبیت آنها تنوع چشمگیر این مرواریدها از نظر اندازه، شکل و رنگ است که در اختیار طراحان قرار میگیرد. همچنین این نوع از مرواریدهای پرورشی ضمن اینکه نسبت به مرواریدهای آب شور در برابر پوستهپوستهشدن مقاومترند، در بسیاری از نقاط مختلف جهان با قیمتهای بسیار پایین تولید میشوند. مرواریدهای پرورشی آب شیرین را معمولا در دریاچهها و استخرهای آب شیرین کشت میکنند.
انواع زیورآلات مرواریدی
زیورآلات مرواریدی از ایام قدیم مورد توجه انسانها بوده و با گذر زمان همچنان ارزش خود را حفظ کردهاند. در گذشته مرواریدهای کروی و سفید رنگ بیشترین محبوبیت را بین انواع مختلف مروارید دارا بودند، اما امروزه استفاده از مرواریدهایی با رنگهای متنوع و همچنین اشکال گوناگون کاربرد بسیار زیادی پیدا کرده است. همچنین بسیاری از جواهرسازان به دنبال استفاده از مرواریدهای خاص برای ارائهی طرحهای خلاقانه در ساخت جواهرات هستند.
با اینکه شاید اصلیترین تصویر ما از مروارید، گردنبندهای رشتهای مرواریدی است اما امروزه ساخت انواع گردنبند، دستبند، گوشواره و انگشتر مروارید طبیعی، پرورشی و مصنوعی رواج بسیاری پیدا کرده است.
آشنایی با انواع گردنبند مروارید
گردنبند قدیمیترین زیوریست که از مروارید برای ساخت آن استفاده شدهاست. به طور کلی گردنبندهای مرواریدی بر پایهی دو نوع کلی ساخته میشوند. در نوع اول از مروارید به شکل رشتهای و به عنوان بخش اصلی گردنبند طلا استفاده میشود و در نوع دوم به عنوان آویز یا بخشی از آویز که میتواند با زنجیر طلا، نقره یا حتی رشتهای از مرواریدهای ظریف همراه شود، به کار میرود.
گردنبند مروارید رشتهای: شکل کلاسیک گردنبند مرواریدی گردنبند رشتهای است که با سایزهای مختلفی از مرواریدهای کروی ساخته میشود. با تغییر طول این نوع از گردنبند مرواریدی، انواع مختلفی از گردنبند رشتهای ساخته میشود که میتوانند به صورت تکرشتهای یا چند رشتهای استفاده شوند. در طراحیهای مدرنتر گاهی پلاک، مهره و یا سنگی زینتی در بین دانههای مروارید قرار میگیرد و جلوهی متفاوتی برای این مدل از گردنبند مرواریدی میسازد.
گردنبندهای مروارید رشتهای در اندازههای مختلفی ساخته میشوند که هر کدام زیبایی و کارایی خاص خود را دارند:
- کولار
30 تا 35 سانتیمتر. این مدل از گردنبند مرواریدی معمولاً از دو یا چند رشته ساخته میشود. - گردنی (چوکر)
35 تا 40 سانتیمتر. - پرنسس
40 تا 45 سانتیمتر. گردنبند مرواریدی در این اندازه ظاهر بسیار زیبایی دارد و مناسب استایلهای کلاسیک است. - جشن (Matinee )
50 تا 60 سانتیمتر. - اپرا
70 تا 90 سانتیمتر. - روپ (rope )
بیش از 90 سانتیمتر. این رشتههای بلند مرواریدی را میتوان به صورت دو یا چندرشتهای استفاده کرد.
گردنبند آویز مرواریدی: زیبایی خیرهکنندهی مرواریدها، آنها را به گزینههای مناسبی برای ساخت آویز گردنبند تبدیل کرده است. حتی یک مروارید درشت میتواند در میان رشتهای از مرواریدهای کوچکتر، زیبایی منحصربهفردی را به نمایش بگذارد.
گردنبند مروارید با طلا
گوهر مروارید به علت درخشش منحصربهفردی که دارد، در همنشینی با فلزات گرانبها مانند طلا و نقره زیبایی دوچندانی مییابد. جاگذاری دقیق مروارید بر روی طراحیهای خاصی که با ترکیب طلا و مروارید ساخته میشوند، یکی از چالش برانگیزترین و سختترین بخش های ساخت زیورآلات مرواریدی است.
گردنبند زنجیری طلا با مروارید: یکی از روشهای ساخت گردنبند مروارید با طلا، کار گذاشتن مروارید در زنجیر با چیدمان خلاقانه و یا به صورت متقارن و با فاصلههای مشخص از همدیگر است.
آویز مروارید: استفاده از مروارید به صورت تک و به عنوان آویز، برای یک زنجیر طلا یکی از متداولترین مدلهای گردنبند مروارید با طلا است.
انواع دستبند مروارید
دستبند مروارید هم مانند گردنبند مروارید دو نوع کلی دارد. آشناترین مدل دستبند مرواریدی، همان رشته مرواریدهای یکدست و یک اندازه است که میتواند به تنهایی ظاهری فوق العاده داشته باشد. همچنین میتوان با افزودن سنگهای زینتی یا پلاکی از جنس فلزات قیمتی، زیبایی و ارزش یک دستبند مرواریدی را دوچندان کرد.
نوع دیگر بکارگیری مروارید در یک دستبند، قرار دادن آن به عنوان نوعی سنگ زینتی بر روی زنجیر یا به طور تک و کارشده بر روی پلاک دستبند است.
محبوبیت مرواریدها باعث شده تا این دسته از سنگهای قیمتی و زیبا فراتر از ایفای نقش در دنیای زیورآلات، نقشی اساسی در جهان مد و فشن داشته باشند. انواع اکسسوریها از جمله کمربندهای مرواریدی، کیفهای تزئین شده با مروارید، تلهای مرواریدی سر و غیره نمونههای متفاوتی از حضور مروارید در صنعت مد هستند.
کلام آخر
زمانی که یک جسم خارجی وارد صدف یک نرمتن میشود، واکنش تدافعی آغاز شده که در نتیجه آن مروارید به وجود میآید. مرواریدها براساس نحوه ساخت خود در سه دسته طبیعی، پرورشی و مصنوعی قرار دارند. همچنین میتوانیم مرواریدهای پرورشی و طبیعی را به دو دسته آب شور و شیرین تقسیم کنیم که هر یک ویژگیهای خاص خود را دارند. در این مقاله به طور کامل در رابطه با مرواریدها و کاربردشان در صنعت جواهرسازی توضیح دادیم. در صورتی که مایل به خرید زیورآلات مرواریدی هستید، محصولات موجود بر روی طلا باش را از دست ندهید.