تفاوت طلا با پلاتین به چندین مورد کلی مربوط است که دانستن آنها به ما کمک می‌کند تا در زمان خرید انتخاب درست‌تری داشته باشید. هر کدام از این فلزهای قیمتی دارای ویژگی‌های خاص خود هستند. از این رو کاربرد، دوام و استحکام آنها نیز با هم متفاوت است. اگرچه در بسیاری از مواقع، افراد نمی‌توانند تفاوت پلاتین با طلا سفید را تشخیص دهند، اما ما در زیر نکته‌هایی را معرفی کرده‌ایم که بر اساس آنها می‌توان تفاوت انواع مدل‌های طلا را از فلز گران‌بهای پلاتین تشخیص داد.
البته پیش از آن لازم است با طلا و آلیاژهای مختلف آن و همچنین ساختار فلز پلاتین آشنا شوید؛ تا بعد بتوانید تفاوت این دو فلز را به خوبی درک کنید. پس برای این منظور تا انتهای مطلب با بلاگ طلاباش همراه باشید.
نگاهی کوتاه به طلا و تاریخچه‌ی آن
طلا قدمت بسیار طولانی دارد و همیشه در طول تاریخ توسط اقشار مختلف جامعه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این قدمت به قدری طولانی است که به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. باستان‌شناسان هنوز هم به طور مرتب آثار طلایی مختلفی را گوشه و کنار جهان کشف می‌کنند. اما شاید بتوان گفت قدیمی‌ترین انگشترها، دستبندها و گردنبندهای طلا که تا به حال پیدا شده‌اند به اوایل دهه‌ی 1970 میلادی بر می‌گردد که در گورستانی در بلغارستان کشف شدند. طلای موجود در این جواهرات بین 4200 تا 4600 قبل از میلاد مسیح استخراج و ساخته شده است؛ یعنی چیزی حدود صدها سال پیش از شروع امپراتوری مصر و روم.
با اینکه طلا در هر قاره‌ای یافت می‌شود، اما بیشترین میزان استخراج این فلز در آفریقا و هند انجام می‌شود. احتمالاً می‌دانید که این فلز گران‌بها به ندرت در حالت خالص در طبیعت موجود است. طلا تقریباً همیشه با فلزات و مواد معدنی دیگر همراه است که برای قابل استفاده شدن باید تصفیه شود.
در طول فرآیند پالایش، طلا را چندین بار حرارت می‌دهند. اغلب هم با محلول سیانید قلیایی مخلوط می‌کنند تا فلزات ثانویه، مواد معدنی و ناخالصی‌ها از آن حذف شوند. در فرآیند پالایش، به تدریج طلای خالص به دست می‌آید. این فلز گران‌بها در این مرحله نرم، چکش‌خوار با رنگ زرد روشن است.
تقریباً بیش از 50 درصد از کل طلای تصفیه‌شده برای تولید جواهرات استفاده می‌شود. بقیه هم به شمش طلا و سکه تبدیل می‌شوند. البته به عنوان اتصالات برقی در برخی صنایع نیز طلا مورداستفاده قرار می‌گیرد.
طلایی که وارد صنعت طلاسازی می‌شود با دیگر فلزهای گران‌بها ترکیب می‌شود تا آلیاژهای مختلف آن تولید شود. چون طلا به خودی خود فلز نرمی است، آن را با دیگر فلزها آلیاژ می‌کنند تا به راحتی خراشیده نشود یا تغییر شکل ندهد.
نگاهی کوتاه به پلاتین و تاریخچه‌ی آن
پلاتین یک فلز گران‌بهای متراکم اما چکش‌خوار است. اسناد تاریخی نشان می‌دهد که این فلز اولین بار در اکوادور حدود 2500 سال پیش استخراج شد. در آن زمان مردم بومی از آن برای تزیین مجسمه‌ها و ساخت جواهرات استفاده می‌کردند.
در دهه 1700 میلادی، پلاتین راه خود را از آمریکای جنوبی به اروپا باز کرد، جایی که دانشمندان سال‌ها روی آن آزمایشات مختلفی انجام دادند و سپس برای وسایل خانگی و تزئینات مورد استفاده قرار گرفت.
در اواخر دهه 1800 میلادی، پلاتین مورد توجه جواهرسازان قرار گرفت و از آن برای ساخت انواع حلقه، دستبند، گردنبند و حتی تاج استفاده می‌شد. به طور مثال، تاج ملکه الیزابت مادر از پلاتین ساخته و حدود 3000 قطعه الماس روی آن کار شده است. البته طلا و جواهرات پلاتین فراز و فرودهای زیادی در طول تاریخ داشتند. به طوری که در طول جنگ جهانی اول و دوم تقریباً فراموش شده بودند. اما در چند دهه‌ی اخیر، به طور پیوسته در بازار جواهرات جایگاه خود را دوباره به دست آورده‌اند و بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در میان تمام فلزهای گران‌بها، پلاتین گران‌قیمت‌ترین و همچنین قوی‌ترین و بادوام‌ترین فلز است. استحکام استثنایی پلاتین آن را برای نگهداری سنگ‌های قیمتی ایده‌آل می‌کند. همچنین، پلاتین علاوه بر زیبائی و درخشش، ضد حساسیت نیز هست و رنگ طبیعی سفید آن هرگز از بین نمی‌رود و تغییر رنگ نمی‌دهد.
پلاتین با اینکه بسیار قوی است اما مستعد خراش برداشتن است. اگر جواهرات ساخته شده با این فلز نازک باشند، احتمال تغییر شکل آنها نیز وجود دارد.
تفاوت طلا با پلاتین و طلا سفید
طلا به طور طبیعی زردرنگ است. اما برای افزایش میزان زیبایی و استحکام طلای طبیعی، آن را با مقادیر کمی فلزهای روی و مس ترکیب می‌کنند. افزودن مس به طلا باعث تغییر رنگ آن می‌شود، هر چه میزان مس بیشتر باشد، رنگ طلا به سمت قرمزی می‌رود.
مزایای طلای زرد در این است که به هیچ عنوان رنگ خود را از دست نمی‌دهد، دچار فرسایش و زنگ‌زدگی نمی‌شود و در معرض هوا نیز واکنش شیمیایی از خود نشان نمی‌دهد. احتمال اینکه افراد به طلای زرد حساسیت نشان دهند بسیار کم است. به همین خاطر، طلای زرد کم‌حساسیت‌ترین رنگ در بین انواع طلا به‌شمار می‌آید.
برای ساخت طلای رزگلد، از آلیاژ فلز مس استفاده می‌شود. با مخلوط کردن 75 درصد طلا با 25 درصد مس رزگلد بسیار پررنگ ساخته می‌شود. اما برای داشتن سایه‌های روشن‌تر صورتی، میزان مس را کاهش می‌دهند و در عوض، از یک فلز سفید مانند نقره استفاده می‌کنند. از مزایای طلای رزگلد، زیبائی و سبک شیک و مدرن آن می‌توان نام برد. رزگلد نیز مثل طلای زرد هرگز رنگ خود را از دست نمی‌دهد و در برابر خراش و ضربه به شذت مقاوم است.
طلای سفید، یکی از انواع طلاست که با پلاتین اشتباه گرفته می‌شود. اما این دو فلز با یکدیگر بسیار تفاوت دارند. طلای سفید در واقع همان طلای زرد است که با فلزهای سفید مثل پالادیوم و نقره ترکیب شده است. از آنجایی که طلای سفید به خودی خود سفید نیست، در زمان ساخت طلا و جواهرات یک لایه روکش رودیوم به آن اضافه می‌کنند تا سفید و درخشان دیده شود. این پوشش همچنین باعث افزایش استحکام طلا سفید نیز می‌شود.
طلا سفید در حال حاضر، محبوب‌ترین فلز گران‌بها برای انواع حلقه‌های نامزدی و ازدواج است. به این خاطر که با هر رنگ پوست و اغلب سنگ‌های قیمتی به خوبی هماهنگ می‌شود. همچنین بسیار مستحکم و مقاوم در برابر آسیب است. اما این ایراد را هم دارد که با گذشت زمان رنگ زرد روشنی پیدا می‌کند. این به این دلیل اتفاق می‌افتد که پوشش رودیوم به آرامی از بین می‌رود و طلای زرد زیر آن نمایان می‌شود. خوشبختانه، این رنگ را می‌توان به راحتی با آبکاری مجدد رودیوم دوباره به حالت اول بازگرداند.
تفاوت طلا با پلاتین
سالانه بیش از 1000 تن طلا استخراج می‌شود. این در حالی است که در سال فقط حدود 150 تن پلاتین استخراج می‌شود. این کمیاب بودن باعث شده که پلاتین، قیمت و ارزش بیشتری نسبت به طلا داشته باشد. البته جا دارد اشاره کنیم که گاهی دوره‌هایی در بازار طلا وجود دارد که باعث می‌شود پلاتین ارزان‌تر از طلا خرید و فروش شود. اما به طور کلی، چون پلاتین فلز متراکم و سنگینی است، جواهرات ساخته شده با آن وزن بیشتر و در نتیجه، قیمت بالاتری نسبت به طلا دارند.
به طور کلی، پلاتین به لحاظ بها و استحکام یک سر و گردن بالاتر از طلاست. همچنین، مقاومت پلاتین در برابر تیرگی و خوردگی بسیار بیشتر از طلاست و شکل‌پذیری بیشتری هم نسبت به طلا و مس دارد.
تفاوت طلا سفید با پلاتین
طلا سفید و پلاتین شاید ظاهراً شبیه هم باشند اما با هم تفاوت‌های زیادی دارند. پلاتین به طور طبیعی سفید رنگ است و رنگش همیشه ثابت می‌ماند. اما روکش رودیوم طلای سفید به مرور از بین می‌رود و طلای زرد آن نمایان می‌شود.
بیشتر بخوانید: طلای زرد یا سفید؟ کدامیک ارزش و مزایای بیشتری دارد؟
پلاتین ضدحساسیت است و موجب آزردگی یا خارش پوست نمی‌شود. اما در آلیاژ طلای سفید، ممکن است از نیکل استفاده شده باشد که یک فلز حساسیت‌زاست. مصنوعاتی که با پلاتین ساخته می‌شوند سنگین‌تر از نمونه‌های ساخته شده با طلای سفید هستند. در نتیجه سنگین‌تر و گران‌تر هستند.
تفاوت عیار پلاتین و عیار طلا
در زیر به طور مجزا عیار پلاتین و انواع طلا را برایتان نوشته‌ایم. سپس تفاوت این دو را با هم توضیح داده‌ایم.
عیار انواع طلا
عیار مقیاسی است که برای اندازه‌گیری خلوص یا درصد طلا در یک قطعه جواهر استفاده می‌شود. هر قیراط نشان دهنده‌ی 1/24 از کل است. به این ترتیب، طلای خالص 24 عیار است زیرا تمام 24 قسمت آن، طلای خالص است. این در حالی است که طلای 18 عیار دارای 18 واحد طلای خالص و 6 واحد فلزات دیگر است.
در این‌جا لازم است اشاره کنیم که «عیار» را با حرف انگلیسی K به عنوان معیار خلوص طلا نشان می‌دهند. اما «قیراط» با حرف انگلیسی C که یک واحد وزن است برای الماس و سایر سنگ‌های قیمتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیشتر طلا و جواهراتی که در سراسر جهان ساخته می‌شود دارای عیارهای 10، 14، 18، 22 یا 24 عیار هستند. هر کدام از آنها نیز دارای مزایا و معایب خاصی هستند که در زیر نوشته‌ایم:
طلای 24 عیار – دارای 99٪ طلای خالص است. از این طلا به ندرت در ساخت جواهرات استفاده می‌شود، زیرا معایب آن بیشتر از مزایای آن است. به طور کلی از طلا با این عیار برای ساخت انواع شمش و سکه استفاده می‌شود.
- مزایا: بالاترین درجه خلوص
- معایب: بسیار نرم است و به راحتی آسیب می‌بیند. رنگ نارنجی مایل به زرد روشن دارد که همیشه به خوبی با رنگ‌های دیگر ترکیب نمی‌شود. گران‌ترین عیار طلاست.
طلای 18 عیار – طلای 18 عیار از 75 درصد طلا و 25 درصد سایر فلزات مانند روی، مس یا پالادیوم تشکیل شده است.
- مزایا: رنگ زرد پررنگ. ضد خش و بادوام.
- معایب: کمی چکش‌خوار است. در صورتی که طلا خیلی نازک باشد مستعد آسیب دیدن است.
طلای 14 عیار – طلای 14 عیار دارای 58.5 درصد طلا و 41.5 درصد سایر فلزات است.
- مزایا: رنگ زرد کم‌رنگ. بسیار محکم است و به راحتی آسیب نمی‌بیند.
- معایب: رنگ اشباعی ندارد. به دلیل وجود درصد زیادی از فلزهای دیگر می‌تواند باعث تحریک پوست شود.
طلای 10k – طلای 10k تنها از 42% طلا و 58% فلزات دیگر ساخته شده است.
- مزایا: بسیار مستحکم است و به راحتی آسیب نمی‌بیند. قیمت پایینی دارد.
- معایب: رنگ زرد بسیار کم‌رنگ دارد. می‌تواند باعث ایجاد حساسیت‌های پوستی شود. بسیار کم ارزش است.
عیار پلاتین
پلاتین نیز مانند طلا فلز نرمی است و برای ساخت جواهرات با آن باید با فلزهای دیگر ترکیب شود. رایج‌ترین فلزاتی که با پلاتین مخلوط می‌شوند شامل پالادیوم، رودیوم، ایریدیوم و سایر فلزهای گروه پلاتین و همچنین فلزات معمولی مانند مس و کبالت هستند.
بیشتر بخوانید: فرق طلا و جواهر چیست و کدامیک بهتر است؟
درجه خلوص پلاتین در 1000 قسمت اندازه‌گیری می‌شود. به طور کلی، پلاتین مورد استفاده برای جواهرات دارای 950 قسمت پلاتین و 50 قسمت فلزات دیگر است. به این معنی که حلقه‌های پلاتین نسبت به حلقه‌های طلای 18 عیار که دارای 750 قسمت طلا و 250 قسمت از فلزات دیگر هستند، دارای درصد بیشتری از فلز گران‌بها هستند.
در کشور ما عیار 850 پلاتین مرسوم است. در کشورهای غربی عیارهای 900 و 950 مورد استفاده است. یعنی در ساخت هر گرم از این فلز 800 واحد شمش پلاتین و 200 واحد (عیار) دیگر فلزات مانند رادیوم، پالادیوم، ایریدیم و مقدار خیلی ناچیز هم فلزاتی مانند آهن، روی یا قلع استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که هرچه عیار بالاتر باشد به دلیل استحکام کمتر، جواهر زودتر خش بر می‌دارد.
واکنش پذیری طلا و پلاتین با اکسیژن
پلاتین کمترین واکنش‌پذیری در بین تمامی فلزات را دارد. از ویژگی‌های ممتاز این فلز، پایداری در برابر واکنش‌های شیمیایی و دماهای بالا و خاصیت پایدار الکتریکی باید اشاره کرد. همچنین مقاومت بسیار بالایی نسبت به خوردگی دارد و حتی در محیط‌های بسیار داغ نیز این ویژگی را حفظ می‌کند. البته فلز طلا نیز با اکسیژن واکنش نشان نمی‌دهد و همین امر یکی از دلایل محبوبیت طلا در طول تاریخ بوده و هست.
به طور کلی، فلز پلاتین در مقایسه با طلا مقاومت بیشتر در برابر کدر شدن نشان می‌دهد. طلای سفید در اثر حرارت دیدن سیاه می‌شود، ولی پلاتین سیاه نمی‌شود.
کلام آخر
در این مطلب هر آنچه در مورد تفاوت طلا با پلاتین باید بدانید را برایتان توضیح دادیم و گفتیم که جواهرات پلاتینی بسیار محکم و انعطاف‌پذیر هستند. همین خواص باعث شده تا این فلز برای استفاده روزمره ایده‌آل باشد. جواهرات پلاتینی حتی در صورت خراشیدگی هم رنگ، درخشندگی و وزن خود را از دست نمی‌دهد. این در حالی است که بقیه‌ی فلزها ممکن است در طول زمان، درخشش یا رنگ اصلی خود را از دست بدهند یا دچار تغییر فرم شوند. همین ویژگی‌ها باعث افزایش ارزش و قیمت پلاتین نسبت به طلا شده است.
در صورت تمایل به خرید زیورآلات طلای زرد، سفید یا رزگلد و زیورآلات دست‌ساز نقره از شما دعوت می‌کنیم تا از بازار آنلاین طلا و نقره‌ی طلاباش دیدن کنید. برای این منظور می‌توانید به لینک‌های زیر مراجعه کنید.
مشاهده و خرید انواع زیورآلات طلا
مشاهده و خرید انواع زیورآلات نقره
منابع: stevenstone و beldiamond
