گوهرها، سنگ های قیمتی و سنگ های نیمهقیمتی، در حقیقت تکه‌ای بلور معدنی هستند که بسیاری از ما، بنا به علاقه یا نیاز از انواع مختلف آن استفاده می‌کنیم. این سنگهای ارزشمند در طول تاریخ در زندگی مردمان نقش ویژه‌ای داشته‌اند؛ همچنین از گوهرها و سنگ‌ها، به عنوان زیورآلات یا برای تزئین وسایل و اشیاء، آراستگی لباس و مو، تزئینات معماری و غیره استفاده شده است. جدا از زیبایی و درخشندگی این سنگهای گرانبها، کمیاب و متفاوت بودن آنها باعث می‌شد برای سنگهای قیمتی قدرت‌های فوق‌بشری و جادویی تصور کنند. حتماً شما هم درباره خواص سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی، مثل افزایش قدرت و انرژی، رفع بیماری‌ها و مشکلات، و باورهایی چون رد چشم‌زخم یا دور کردن انرژی‌های منفی شنیده‌اید یا حتی ممکن است به این خواص باور داشته باشید. مثلاً چقدر درباره‌ی «سنگ ماه تولد» می‌دانید؟ برخی افراد معتقدند سنگ ماه تولد می‌تواند از شخص متولد، پشتیبانی کند یا به او در رفع مشکلات و شانس آوردن کمک کند. شاید همین جمله‌ی ساده شما را نیز به خرید و همراه داشتن سنگ‌ها و گوهرها ترغیب کرده باشد. در کنار همه‌ی این‌ها، مسأله‌ی اقتصادی هم نقش بسیار مهمی در تعیین ارزش و توجه به سنگهای قیمتی دارد. سنگهای قیمتی، همانطور که از نامشان پیدا است، ارزش مادی بالایی داشته و به عنوان دارایی افراد محسوب می‌شوند. نظر شما در مورد گوهرها و سنگهای قیمتی چیست؟ آیا به این اجرام رنگی درخشان و جذاب علاقه‌مندید و دوست دارید در مورد آنها بیشتر بدانید؟ پیشنهاد می‌کنیم در این مقاله همراه ما باشید، چرا که قصد داریم درباره انواع سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی صحبت کنیم.
انواع سنگ های قیمتی
به طور کلی می‌توانیم سنگهای با ارزش را به دو دسته‌ی اصلی تقسیم کنیم:
سنگهای قیمتی: سنگهای قیمتی به دلیل سختی و کمیاب بودن، ارزش بسیار بالایی دارند و طبیعتاً قیمت این گروه از سنگ‌ها بسیار گران‌تر از سنگهای دیگر است. از معروف‌ترین سنگهای قیمتی، می‌توانیم به الماس، زمرد سبز، یاقوت سرخ و یاقوت کبود اشاره کنیم.
سنگهای نیمهقیمتی: سنگهای نیمهقیمتی، گروهی از سنگ‌ها هستند که به دلیل زیبایی خود ارزش‌گذاری شده و متناسب با خلوص و کیفیتشان، قیمت متفاوتی دارند. به عنوان مثال، سنگ‌هایی چون گارنت، اوپال، آمیتیست، آکوامرین، سیترین، تورمالین، سنگ توپاز و تانزانیت، از انواع سنگهای نیمهقیمتی به شمار می‌آیند.
انواع سنگ های قیمتی جواهرات
چرا سنگهای قیمتی برای شما جذابند؟ مهم‌ترین معیار شما برای انتخاب و خرید سنگهای قیمتی و جواهرات چیست؟ همانطور که می‌دانیم، سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی انواع مختلفی دارند و می‌توان آنها را به روش‌های مختلف و بر اساس رنگ، خواص، نوع تراش، مدل‌های مناسب برای زیورآلات، نوع ترکیبات و… طبقه‌بندی کرد.
رنگ سنگ های قیمتی
شاید بتوان گفت که رنگ، مهم‌ترین عامل در انتخاب و خریداری جواهرات و سنگهای قیمتی است. از آنجایی که صدها و شاید هزاران رنگ در دنیای سنگهای قیمتی وجود دارد، پیدا کردن گزینه‌ی مناسب رنگی بدون اطلاع از تنوع سنگ‌ها می‌تواند کاری دشوار باشد. در این‌جا فهرستی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین سنگهای قیمتی را تهیه کرده‌ایم که بر اساس خانواده‌های رنگی سازماندهی شده‌اند.
انواع سنگ های قیمتی سبز رنگ
رنگ سبز یکی از رنگ‌های اصلی است که درخشش زیادی داشته و نشانه‌ی حیات، سبزی، برکت و تولد است. استفاده از جواهر سبزرنگ، حسی از ذکاوت، آرامش و حیات را به شما منتقل می‌کند. این رنگ که نشانه‌ی امنیت و ایمنی نیز است، به سلامتی تأکید دارد. شاید یکی از محبوبترین جواهرات برای خانم‌ها، انگشتر با نگین سبزرنگ باشد چرا که جلوه‌ی زیادی دارد و تلألو نور آن می‌تواند جذابیت بسیاری به دست‌ها ببخشد. رنگ سبز هم‌نشینی خوبی با بسیاری از رنگ‌ها داشته و ست کردن یک انگشتر سبزرنگ با استایل روزانه، انتخاب شایسته‌ای برای شما خواهد بود. سنگهای قیمتی سبزرنگ در ایران نیز طرفداران زیادی دارد و شناخته شده هستند، بنابراین انتخاب و خرید آنها کار چندان دشواری نیست.
مردمان باستان معتقد بودند سنگ زمرد برای صاحب خود، نجابت و پاکدامنی به همراه دارد و او را از ارواح شیطانی دور می‌کند. همچنین این سنگ در تورات به عنوان یکی از سنگهای زیربنای شهر بیت‌المقدس معرفی شده و نزد قوم بنی‌اسرائیل ارزش زیادی دارد.
زمرد
سنگ زمرد از محبوبترین سنگهای قیمتی برای جواهرات بوده و در رنگ‌های قرمز، نارنجی، قهوه‌ای و سبز یافت می‌شود. اما ارزشمندترین نوع آن، زمردهای سبزرنگ هستند که گاه با قیمت‌های بسیار کلان خریداری می‌شوند. سنگ زمرد درخشش و شفافیت زیادی دارد. اگر قصد دارید برای یکی از عزیزانتان هدیه‌ای انتخاب کنید یا با انتخاب جواهری رنگی به استایل خود رنگ تازه‌ای بدهید، می‌توانید سنگ زمرد را در اولویت قرار دهید. این سنگ زیبا برای هر سن و سلیقه‌ای جذاب است. تک‌نگین سبزرنگ آن روی انگشتر، ترکیب ویژه‌ای با رنگ پوست ایجاد کرده و یک گوشواره آویز زمردی، به دلیل رنگ چشم‌نواز خود، چشم‌ها را به سمت شما خیره می‌کند.
یشم
سنگ یشم سنگی گرانبها و قیمتی است که در رنگ‌های سیاه، ارغوانی، قرمز، زرد و سفید نیز یافت می‌شود؛ اما محبوبترین و شناخته‌شده‌ترین سنگ یشم، سبزرنگ است که طیف گسترده‌ای دارد. این سنگ به خوش‌یمنی معروف بوده و استفاده از آن برای تقویت تمرکز، اعتمادبه‌نفس، آرامش، دفع انرژی‌ها و امواج منفی توصیه می‌شود. . برخلاف سنگی مانند زمرد که حالت درخشان آن سبب می‌شود به عنوان نگینی لوکس در جواهرات به کار رود و گاه با نگین‌هایی مانند الماس ترکیب می‌شود، سنگ یشم حالتی کدر دارد و جواهرات ساخته‌شده از آن حالت ساده‌تری دارند. در بسیاری اوقات نیز از یشم تراش‌خورده، به عنوان مهره یا انگشتر استفاده می‌کنند. همچنین ماساژورهای صورت از سنگ یشم به دلیل خواص متعدد، طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند.
زبرجد
زِبرجَد سنگ قیمتی شناخته‌شده‌ای برای اهالی خاورمیانه و خاورنزدیک است که رنگ سبز زیتونی و جلای شیشه‌ای دارد. سنگ زبرجد در رنگ‌های زرد تا سبز زیتونی یا متمایل به رنگ قهوه‌ای نیز یافت می‌شود، ولی همین رنگ زیتونی است که به آن جلوه‌ای منحصربه‌فرد می‌دهد و از باقی سنگ‌ها متمایز می‌کند. گاه این سنگ زیبا را به صورت نتراشیده در جواهرات استفاده می‌کنند. اگر شما سلیقه‌ی متفاوت و خاصی در انتخاب زیورآلات دارید، شاید این سبک برایتان جالب توجه باشد. رنگ زبرجد در مجاورت حرارت کمرنگ‌تر می‌شود. همچنین در روشنایی روز، این گوهر شیشه‌ای دیده می‌شود. این سنگ ارزشمند را به چاکرای قلب مرتبط می‌دانند و معتقدند توانایی رفع اندوه، افسردگی و پاک کردن روح و روان را دارد.
مصریان باستان فکر می‌کردند که زبرجد نور خورشید را جذب می‌کند و آن را با نام «گوهر خورشید» می‌شناختند. این گوهر با ارزش، گوهر ملی مصر است.
اپال
اپال یا اوپال که بیش از همه در رنگ‌های سفید و سبز یافت می‌شود، طیف رنگی گسترده‌ای دارد و در رنگ‌های آبی شیری، خاکستری، سرخ، زرد، سبز، قهوه‌ای و سیاه نیز وجود دارد. کمیاب‌ترین نوع سنگ اپال، رنگ سرخ بر زمینه سیاه است که زیبایی بی‌نظیری دارد. شکل بلور سنگ اپال منشوری و شفاف بوده و جلای شیشه‌ای دارد.
بیشتر بخوانید: سنگ اوپال؛ جواهری زیبا که نمادی از عشق و وفاداری است
این سنگ قیمتی در تاریخ نیز معروف است. مثلاً یکی از سنگهای قیمتی که به ملکه الیزابت دوم تقدیم شده، اپال ملکه یا چشم گربه آنداموکا نام دارد. همچنین ناپلئون، به همسر خود ژوزفین یک اپال چشم‌گربه‌ای تقدیم کرده بود.
مالاکیت
مالاکیت یا مرمر سبز یک سنگ نیمهقیمتی سبزرنگ با درخشش روشن و صیقلی است که طرح‌هایی به شکل دایره‌های تودرتو یا چشم دارد. همین طرح‌های خاص، این سنگ را به یکی از جواهرات محبوب تبدیل کرده‌است. حتماً شنیده‌اید که به سنگ‌هایی که طرح چشم‌مانند دارند، باباقوری گفته می‌شود. این سنگ که جلای شیشه‌ای و ابریشمی دارد، به رنگ‌های سبز روشن، سبز بسیار تیره (مایل به سیاه) و سبز زمردی یافت می‌شود و نیمه‌شفاف تا کدر است. اگر به طرح‌های خاص و سنگهای طرح‌دار علاقه‌مندید، سنگ مالاکیت برای شما انتخاب جذاب و دوست‌داشتنی خواهد بود. برای تأکید بیشتر بر این طرح‌های جذاب و چشم‌مانند، معمولاً زیورآلاتی که با این سنگ ساخته می‌شوند، ساده هستند. گاهی هم صرفاً از سنگهای تراش‌خورده و صیقلی به عنوان مهره استفاده می‌کنند.
انواع سنگ های قیمتی آبی رنگ
رنگ آبی، رنگ آرامش است و استفاده از جواهر یا نگین آبی‌رنگ، می‌تواند به استایل شما رنگ تازه‌ای بدهد. سنگهای قیمتی آبی‌رنگ بی‌شمارند و انتخاب آنها بر اساس میزان بودجه، خواص و طیف رنگی متغیر است.
فیروزه
سنگ فیروزه یکی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین سنگهای قیمتی کشور ایران است. هرچه سنگ فیروزه صاف‌تر، بزرگ‌تر و بی‌رگه‌تر باشد، ارزش و قیمت آن بیشتر است. البته تمام فیروزه‌ها آبی‌رنگ نیستند و رنگ این سنگ قیمتی از سبزآبی تا زرد کم‌رنگ نیز متغیر است. حتماً می‌دانید که فیروزه نیشابور، که به فیروزه عجمی و شجری شهرت دارد، در سطح جهان شناخته‌شده است و طرفداران زیادی دارد. فیروزه عجمی، رنگ خالص آبی سیر داشته و گرد و درشت است. همچنین این سنگ، گران‌قیمت‌ترین مدل سنگ فیروزه بوده که به ویژه برای ساخت انگشتر استفاده می‌شود. فیروزه شجری، فیروزه رگه‌دار بوده که از کنار هم قرار گرفتن چند عدد فیروزه تشکیل شده‌است. فیروزه به عنوان سنگی سنتی شناخته می‌شود اما در بین جوانان نیز طرفداران زیادی دارد.
به جز ایران، سنگ فیروزه در برخی از ایالت‌های آمریکا و همچنین در کشور افغانستان نیز یافت می‌شود؛ اما فیروزه نیشابور (فیروزه عجمی و شجری) در سطح جهان شناخته‌شده است و طرفداران زیادی دارد. اگر قصد دارید برای یکی از عزیزانتان هدیه‌ای بخرید، زیورآلات با سنگ فیروزه، انتخاب بدون ریسکی خواهد بود.
بیشتر بخوانید: انواع سنگ فیروزه کدام است و روش تشخیص فیروزه اصل چیست؟
لاجورد
لاجورد یا لاژورد، سنگی نیمهقیمتی است که از چند ماده‌ی معدنی ترکیبی تشکیل شده و هرکدام از این ماده‌ها، رگه‌هایی را در سنگ به وجود میآورد. هرچه میزان رگه‌های سفید لاجورد کمتر، و رگه‌های طلایی آن بیشتر و پراکنده‌تر باشند، این سنگ ارزشمندتر و گران‌بهاتر خواهد بود.
در دوران ساسانی نیز از سنگ لاجورد برای تزئینات بنا و ساخت مجسمه استفاده زیادی شده است. معدن سر سنگ بدخشان از مهم‌ترین و بهترین معادن استخراج لاجورد در جهان به شمار می‌رود.
تانزانیت
تانزانیت گوهری آبی‌رنگ است که از یاقوت کبود به سختی تشخیص داده می‌شود. این سنگ نیمهقیمتی، جلای شیشه‌ای و صدفی دارد و به دلیل تلألو نور از آن، جذابیت زیادی به استایل شما می‌دهد. اگر قصد دارید از سنگ آبی‌رنگ و دلبرانه‌ای در استایل خود استفاده کنید، اما به هر دلیلی تمایلی به نام‌های شناخته‌شده یا زیاد هزینه کردن ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از سنگ تانزاینت غافل نشوید.
سنگ ماه
سنگ ماه یا حجرالقمر، گونه‌ای سنگ تزئینی است که در رنگ‌های گوناگونی اعم از خاکستری، سفید، صورتی، سبز و قهوه‌ای یافت می‌شود؛ اما باارزش‌ترین سنگ ماه، به رنگ آبی سیر است. در باورهای پیشینیان، سنگ ماه سنگی است که نقره را جذب و با افزایش نور ماه، رنگ آن سفید می‌شود.
از دیگر سنگهای قیمتی آبی‌رنگ، می‌توانیم یاقوت کبود، آمازونیت، توپاز آبی، زیرکن، آکوامارین و غیره اشاره کنیم.
انواع سنگ های زرد قیمتی
استفاده از نگین زردرنگ در استایل روزانه، نشانگر تفاوت سلیقه شما است چرا که اکثر مردم برای انتخاب سنگهای قیمتی، به سراغ رنگ‌های کم‌ریسک‌تر مثل آبی یا قرمز یا سبز می‌روند. تصور کنید سنگ انگشتر شما زردرنگ است و لباسی سرتاسر مشکی به تن کرده‌اید. درخشش این نگین زردرنگ روی دستان شما، به تمام استایل یک‌دست و جذابتان، جلوه دیگری می‌بخشد و شور زندگی شما را به دیگران نشان می‌دهد.
عقیق زرد
همانطور که می‌دانید سنگ قیمتی عقیق طیف رنگ گسترده‌ای دارد و در رنگ زرد نیز یافت می‌شود. در ایران، عقیق زرد به نام «شرف شمس» نیز شناخته شده که حکاکی آن، حالتی رازآلود و جذاب ایجاد کرده است. می‌گویند سنگ عقیق زرد حس عشق و احترام را در افراد بالا برده و انرژی‌های منفی را دور می‌کند و سبب وسعت رزق و روزی می‌شود. طلسم یا حرز شرف شمس، اشکالی هستند که باید در روز یا حالتی خاص روی سنگ عقیق زرد حکاکی شوند.
آپاتیت چشم‌گربه
آپاتیت چشم‌گربه شکل نادری از سنگ آپاتیت است که در آن ترکیبات موازی هم‌سطح‌شده و باعث می‌شود انعکاس نور در آن به صورت چشم گربه نشان داده شود. البته آپاتیت چشم‌گربه در رنگ‌های مختلف مثل صورتی، سبز، بنفش، قهوه‌ای و زرد یافت می‌شود اما رنگ زرد آن بسیار محبوب است که حالتی عسلی- کرمی دارد.
از دیگر سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی زردرنگ می‌توانیم آندزین- البرادوریت و توپاز، آپاتیت زرد را نام ببریم.
انواع سنگ های قیمتی قرمز
یکی از محبوبترین رنگ‌ها در انتخاب نگین و سنگهای قیمتی جواهرات، رنگ قرمز است. نگین‌های قرمزرنگ، طیف رنگی گسترده‌ای دارند. بسیاری از سنگهای قیمتی، تناژ قرمز کمتری دارند و برخی دیگر، قرمز خالص هستند. بعضی از سنگهای قرمز، هاله‌ای آبی‌رنگ دارند و به سمت رنگ بنفش گرایش پیدا می‌کنند، بعضی از آنها نیز به دلیل همراهی با رنگ زرد، سایه‌ای نارنجی دارند. رنگ قرمز، نشانه علاقه، توجه، شور و انرژی است و استفاده از یک نگین قرمزرنگ در انگشتر، گردنبند یا گوشواره، می‌تواند همین احساسات و انرژی شدید شما را به دیگران منتقل کند.
عقیق
سنگ عقیق یا آگات، یکی از سنگهای نیمهقیمتی است که طیف رنگی گسترده‌ای دارد و به رنگ‌های سفید تا خاکستری تیره و سیاه، زرد تا قرمز، سبز و آبی روشن یافت می‌شود. البته که بهترین و ارزشمندترین سنگهای عقیق، سرخ، زرد و سفید هستند. ویژگی سنگ عقیق، ریزدانه و روشن بودن آن است. نوعی سنگ عقیق براق و درخشان وجود دارد که به آن «دلربا» می‌گویند.
قدیمی‌ترین معدن سنگ نیمهقیمتی ایران پس از معدن فیروزه نیشابور، «معدن بایگ» در استان خراسان رضوی است. معدن عقیق شجر بمرود در استان خراسان جنوبی نیز بخشی از عقیق ایران را تأمین می‌کند.
یاقوت
سنگ یاقوت، یکی از انواع سنگهای گرانبها و قیمتی در جهان است که به عنوان دومین کانی طبیعی شناخته‌شده از نظر سختی شناخته می‌شود. این سختی، سبب ایجاد درخششی ابریشمی شده که آن را بسیار ارزشمند می‌کند. یاقوت‌ها طیف رنگی گسترده‌ای دارند و به رنگ‌های صورتی، قرمز، نارنجی، بنفش، آبی و حتی قهوه‌ای یافت می‌شوند.
بیشتر بخوانید: سنگ یاقوت؛ معرفی انواع یاقوت، قیمت و خواص این سنگ زیبا
گونه آبی‌رنگ سنگ یاقوت، سافیر نامیده می‌شود؛ اما یاقوت سرخ سیر (خون کبوتری) ارزش، قیمت و محبوبیت بالایی دارد. در حقیقت مهم‌ترین عامل در تعیین سنگ قیمتی یاقوت، رنگ آن است که به مقدار آهن و کروم موجود بستگی دارد. سنگ یاقوت در بسیاری از نقاط جهان استخراج می‌شود ولی معادن یاقوت تاکنون در کشور ایران یافت نشده‌اند. با این حال شواهد تاریخی نشان می‌دهد که ایرانیان از دوران پیش از اسلام با این سنگ آشنایی داشته‌اند؛ به عنوان مثال روایت شده که پایه‌های تخت انوشیروان، پادشاه دوران ساسانی، از سنگ یاقوت بوده است.
لعل
لعل یکی از سنگهای قیمتی شناخته‌شده و محبوب است که رنگی سرخ دارد. همین سرخی رنگ لعل، که از گذشته جذاب و چشمگیر بوده، باعث شده که در تاریخ ادبیات ایران، از این واژه به عنوان نمادی برای «لب» استفاده شود. بسیاری از ما با واژه‌ی «لعل» در اشعار ایرانی روبه‌رو شده‌ایم. مثلاً آنجا که حافظ بزرگوار می‌گوید:
«به یاد لعل تو و چشم مست میگونت ز جام غم می لعلی که می‌خورم خون است». این سنگ در فرهنگ و تاریخ ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. لعل سامری، بزرگترین لعل شناخته‌شده در دنیا و از جواهرات ملی ایران بوده که همراه با لعل کوچکتری، توسط نادرشاه افشار از هند به ایران آورده شده‌است.
لعل رنگ‌های مختلفی دارد و در طبیعت به رنگ‌های سبز، آبی، قهوه‌ای و بی‌رنگ نیز یافت می‌شود. در گذشته این سنگ گرانبها را در دسته سنگهای یاقوت یا گارنت‌ها طبقه‌بندی می‌کردند اما امروزه با توجه به خواص و ویژگی‌های آن، لعل را همان کانی اسپینل می‌دانند.
الماس سرخ
الماس سرخ بسیار نادر است و می‌توان آن را «کمیاب‌ترین الماس موجود در جهان» نامید. گفته شده که تنها 50 الماس سرخ واقعی در جهان وجود دارد. این سنگهای قیمتی معمولاً در برزیل، آفریقا و استرالیا یافت می‌شوند و وزن کمی دارند. تفاوت رنگ سایر الماس‌ها به دلیل وجود ناخالصی در آنها است؛ اما الماس سرخ به دلیل دگردیسی اتمی که در ساختارش ایجاد شده تغییر رنگ پیدا می‌کند و همین موضوع ارزش آن را چند برابر می‌کند.
اپال قرمز
اپال قرمز یکی از سنگهای قیمتی و گرانبها است که تلألو قرمز دارد. به دلیل رنگ قرمز- نارنجی آن، به این سنگ اپال آتشین نیز گفته می‌شود. اپال قرمز غالباً غیرشفاف است اما نمونه‌های گران‌قیمت و نادر آن، ناخالصی ندارند و شفاف هستند.
گارنت
سنگ گارنت یکی از سنگهای قیمتی و گران‌بهاست که طیف رنگی گسترده‌ای دارد، اما محبوبترین و ارزشمندترین نوع آن قرمزرنگ است. غالباً کریستال‌های گارنت ریز و گرد هستند. این سنگ به دلیل فراوانی، به عنوان گوهری مقرون‌به‌صرفه شناخته می‌شود. سنگ گارنت در صنعت جواهرات قدمت زیادی داشته و در طول تاریخ بسیار محبوب است؛ همین امر باعث شده که برای آن خواص جادویی نیز متصور شوند. به عنوان مثال اعتقاد داشته‌اند این سنگ می‌تواند فرد را از بدی‌ها دور کند. همچنین نام این سنگ، از واژه‌ای انگلیسی به معنای دانه گرفته شده که به شباهت گارنت‌ها به دانه‌های قرمز انار اشاره دارد.
از دیگر سنگهای قیمتی قرمز، می‌توانیم توپاز قرمز، زیرکُن قرمز، ساردونیکس، فلوریت قرمز، چشم ببر قرمز و … را نام ببریم.
انواع سنگ های قیمتی سفید
مروارید
مروارید، این گوهر سفید و درخشان، یکی از سنگهای قیمتی محبوب، ارزشمند و بسیار زیبا است که برای ساخت و تزئین جواهرات کاربرد زیادی دارد. مروارید در داخل صدف برخی از نرم‌تنان دو کفه‌ای تشکیل می‌شود. وقتی داخل صدف نرم‌تن، جسمی خارجی، مانند ذره‌ای شن قرار می‌گیرد، بدن جانور لایه‌هایی از مواد آلی ترشح می‌کند که دور آن جسم خارجی را می‌گیرند و در نهایت مروارید تشکیل می‌شود. هرچه مروارید صاف‌تر و کروی‌تر باشد، ارزش آن بیشتر است ولی بسیاری از مرواریدها، فرم یک‌دستی ندارند و چندان کروی نیستند. البته مروارید به جز رنگ سفید، رنگ‌های دیگری هم دارد که به میزان خلوص آن بستگی دارد. سواحل زیبای خلیج فارس ایران، یکی از مراکز صید مروارید در جهان است؛ اما صید مروارید در بسیاری از نقاط جهان مانند دریای سرخ، ماداگاسکار، هندوستان، چین، ژاپن، فیلیپین و مالزی، استرالیا، مکزیک، ونزوئلا، آمریکا، انگلیس و فرانسه نیز صورت می‌گیرد.
الماس
الماس، یکی از محبوبترین و ارزشمندترین سنگهای قیمتی در تمام جهان است. به کار بردن الماس در جواهرات، ارزش و قیمت آنها را بسیار بالا می‌برد. سنگ الماس در حقیقت تبلور دانه کربن است که در اثر فشرده شدن و در همان‌حال، بسیار گرم شدن کربن صورت می‌گیرد؛ به همین دلیل دانه‌های متبلور کربن معمولاً در عمق زمین یافت می‌شوند. ارزش سنگ الماس به دلیل سختی زیاد و جلای درخشان آن است.
در حقیقت الماس از هر چیزی که می‌شناسیم سخت‌تر است. برخی از محققان، ریشه فارسی واژه الماس را واژه‌ای بونانی به معنای «تسخیرناپذیر» می‌دانند. حتی از الماس‌های کوچک و ریز به عنوان ابزار برای بریدن یا سوراخ‌کردن سنگ‌ها استفاده می‌کنند. اما الماس‌های درشت، یکی از محبوبترین جواهرات در تمام جهان به شمار می‌روند. یکی از معروف‌ترین کاربردهای سنگ الماس، استفاده از آن در حلقه نامزدی است. بسیاری از ما حلقه‌ی نامزدی را همراه با یک الماس تک تراش‌خورده می‌شناسیم.
پیش از هر چیز، این گوهر کمیاب و ارزشمند باید تراش بخورد. نحوه‌ی تراش دادن الماس به ارزش و قیمت آن می‌افزاید و در درخشندگی آن تأثیر ویژه‌ای دارد؛ اما ترک‌خوردگی، شکستگی، خراش و شکاف، از ارزش این سنگ گرانبها می‌کاهد و آن را آسیب‌پذیر می‌کند. خوب است بدانیم این سنگ ارزشمند در انواع اسیدها و بازها کاملاً انحلال‌ناپذیر است و به طور کلی، توانایی تحمل تنش و سختی زیادی دارد. تنها به وسیله اکسیژن خالص می‌توان الماس را سوزاند!
تا قرن‌ها، قسمت عمده الماس‌های درشت از هندوستان به دست می‌آمد؛ اما امروزه بزرگترین معدن‌های الماس در آفریقا قرار دارند. همچنین در مناطقی از سیبری، استرالیا، برزیل و روسیه، الماس استخراج می‌شود. در ایران نیز کمربندهای افیولیتی از مناطق مستعد برای اکتشاف الماس به شمار می‌آیند. وزن الماس را با قیراط می‌سنجند.
کوارتز
کوارتز یا دُرّ کوهی، سنگی قیمتی است که به رنگ‌ها و اسامی مختلف دیده می‌شود. به عنوان مثال، سنگ عقیق نوعی سنگ کوارتز بوده که به رنگ‌های کهربائی، زرد، سفید، صورتی، جگری، جگری مایل به سیاه و سبز یافت می‌شود؛ ولی شناخته‌شده‌ترین نوع این سنگ قیمتی، سفیدرنگ است. بلورهای کوارتز به شکل‌های مختلف وجود دارند و برخی از این سنگهای گرانبها، بی‌رنگ، سفید، بنفش، صورتی، دودی، شیری، قهوه‌ای و نارنجی نیز هستند. جلای سنگ کوارتز صدفی است و می‌تواند شفاف، نیمه‌شفاف و غیرشفاف باشد. کوارتز مقاومت و سختی زیادی در برابر حرارت و خوردگی دارد. همچنین به دلیل خلوص زیاد و انتقال نوری گسترده، از مهم‌ترین عناصر در ساخت عدسی و اشیای اپتیکی به شمار می‌رود. بسیاری از ما بدون اینکه خودمان بدانیم، هر روز از این گوهر ارزشمند استفاده می‌کنیم تا زمان را اندازه‌گیری کنیم و ساعت را بدانیم. درون ساعت‌های دیواری و مچی ما، بلورهای ریز کوارتز مخفی شده‌اند؛ چرا که بلورهای کوارتز به تنظیم حرکت ساعت و بالا بردن دقت آن کمک می‌کنند.
انواع سنگ سیاه قیمتی
الماس سیاه
الماس سیاه از بسیاری جهات با الماس‌های سنتی یا سفید تفاوت داشته و از به هم پیوستن میلیون‌ها کریستال پیوسته ساخته شده‌اند. نادر بودن این الماس‌ها باعث محبوبیت و قیمت بسیار بالای آنها شده است.
ابسیدین
ابسیدین یا شیشه آتشفشانی، سنگی قیمتی است که بافت شیشه‌ای سیاه‌رنگ دارد و عنصر اصلی تشکیل‌دهنده آن سیلیس است. علاوه بر جنبه تزئینی، از ابسیدین به عنوان ماده خام صنایع استفاده می‌شود. همچنین این سنگ از هر چاقوی فلزی تیزتر است و در پزشکی، از آن به عنوان چاقوی جراحی استفاده می‌کنند. این سنگ، جزء شیشه‌های آتشفشانی رده‌بندی شده و در نتیجه سریع سردشدن ماگما تشکیل می‌شود.
انواع تراش سنگ های قیمتی
سنگهای قیمتی و کانی‌های ارزشمند در زیورآلات پیش از استفاده، تراش داده می‌شوند. تراش‌دادن سنگ، برازندگی، درخشش و شکوه آن را چندین برابر کرده و جلوه بسیاری به سنگ می‌دهد. همچنین این کار باعث فرم گرفتن و بازتاب بهتر نور شده و عمق و زیبایی آن را بهتر نشان می‌دهد؛ به ویژه اگر سنگ شفاف باشد. به همین دلیل شیوه و کیفیت تراش سنگهای قیمتی، یکی از مهم‌ترین ملاک‌ها برای ارزش‌گذاری سنگ‌ها و تعیین قیمت آنها به شمار می‌آید. البته اگر شما طرفدار مدل‌های خاص و جدید باشید، می‌دانید که این روزها بسیاری از سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی را بدون تراش‌دادن یا صیقلی‌کردن در زیورآلات به کار می‌گیرند که این سبک هم جذابیت خاص خود را دارد. در ادامه قصد داریم انواع شیوه‌های تراش سنگهای گرانبها را با هم مرور کنیم:
در تراش سنگهای قیمتی، دو مسأله اصلی وجود دارد: سبک یا نوع (Style) تراش و شکل (Shape) تراش سنگ.
سبک یا نوع (Style) تراش سنگ های قیمتی
سبک یا نوع تراش سنگ، خود به سه دسته کلی تقسیم می‌شود:
1- تراش برلیان
2- تراش پلکانی
3- تراش تلفیقی
شکل تراش سنگ نیز شامل تقسیم‌بندی‌هایی مثل گرد، قلبی، گلابی، کابوشن و غیره است و برای توصیف طرح هندسی نهایی سنگ تراش‌خورده به کار می‌رود. به عنوان مثال، الماس برلیان گرد به معنای سنگ الماسی است که به سبک برلیان و به شکل گرد تراش خورده است. همچنین هر تراش از 5 بخش مختلف تشکیل شده که به ترتیب از سطح به نوک سنگ شامل: سطح، تاج، کمربند، خیمه و نوک است. هرکدام از این بخش‌ها از چندین وجه یا صفحه تشکیل می‌شوند.
تراش برلیان: تراش برلیان شامل تراش‌های مثلثی و لوزی‌شکل است که از سطح سنگ به سمت کمربند و از آنجا به سمت نوک، گسترده می‌شود. این نوع تراش برای سنگ‌هایی مناسب است که مقاومت و استحکام بالایی دارند و البته، بیشترین درخشش و تلألو را برای سنگ به وجود میآورد. حتماً نام الماس برلیان را شنیده‌اید. الماس برلیان، یعنی الماسی که به روش برلیان تراش خورده‌است و سنگ الماس را بسیار چشم‌گیرتر و درخشان‌تر کرده و ارزش آن را بالاتر می‌برد. تراش برلیان خود سبک‌های مختلفی دارد که شامل برلیان معدنی قدیمی، برلیان اروپایی آنتیک و برلیان گرد مدرن است.
تراش پلکانی: در تراش پلکانی، تراش‌های مستطیلی به صورت پله‌ای، به سمت تاج صعود و به سمت خیمه نزول می‌کنند. به همین دلیل به این نوع تراش، پله‌ای هم می‌گویند. تراش‌های پلکانی نسبت به سایر تراش‌های سنگ، ساده‌تر و همگانی‌تر هستند؛ همچنین به خلوص رنگی سنگ جلوه ویژه‌ای می‌بخشند. نمونه خوب برای ترکیب این نوع تراش با سنگ قیمتی، سنگ زمرد است. اصلاً این نوع تراش با توجه به اینکه متداول‌ترین تراش برای سنگ زمرد است، به نام «تراش زمرد» نیز معروف است.
تراش تلفیقی: تراش تلفیقی، همانطور که از نام آن پیداست، ترکیبی از دو نوع تراش برلیان و پلکانی است. به این صورت که در قسمت تاج سنگ، از تراش برلیان و در بخش خیمه سنگ، از تراش پلکانی یا بالعکس استفاده می‌شود. این نوع تراش گاهی فرم‌های پیچیده و نوآورانه‌ای به وجود میآورد که از آن در طراحی‌های نامتعارف و سبک‌های خاص استفاده می‌شود.
شکل (Shape) تراش سنگ های قیمتی
همانطور که پیشتر گفتیم، شکل تراش سنگ به طرح هندسی نهایی سنگ تراش‌خورده مرتبط است. معمولاً از تمام اشکال هندسی برای تراش سنگهای قیمتی استفاده می‌شود و به همین دلیل، گوناگونی بسیار زیاد و نام‌های فراوانی دارد. به عنوان مثال به سنگ مربعی با تراش برلیان، «پرنسسی» گفته می‌شود. سنگ مربعی با تراش پلکانی را «اسچر» و به سنگ مربعی با تراش تلفیقی، «باریون» می‌گویند. دوست دارید با چند شکل تراش معروف سنگهای قیمتی آشنا شویم؟
تراش رز یا گل‌سرخی (Rose Cut): یکی از ظریف‌ترین و برازنده‌ترین انواع تراش سنگهای قیمتی است که کف گرد و تختی دارد و در قسمت تاج آن، برش‌هایی به سمت رأس منتشر شده‌اند که معمولاً شکل مثلثی دارند.
تراش بریولت یا گلابی‌شکل (Briolette Cut): یکی از انواع تراش‌های کلاسیک برای سنگهای گرانبها است که گاه به آن تراش قطره‌ای یا اشکی هم گفته می‌شود.
تراش سیلانی یا سریلانکایی: نوعی تراش تلفیقی است که سنگ در قسمت خیمه، تراش پلکانی و در قسمت تاج، تراش برلیان می‌خورد.
تراش باریون (Barion Cut): از جمله تراش‌های تلفیقی سنگ بوده که در آن معمولاً خیمه سنگ گرد و با برش برلیان است، اما تاج آن برش پلکانی دارد. نوع شکل هندسی تراش‌های باریون متفاوت است و می‌تواند اشکالی مانند دایره و مثلث نیز داشته باشد. این نوع تراش بر جلوه خلوص رنگی و همچنین پخش نور در سنگ می‌افزاید.
تراش باگت (Baguette Cut): همانطور که از نام آن پیداست، به دلیل شباهت آن به شکل کشیده و بلند نان‌های فرانسوی اینطور نامیده شده‌است. در تراش باگت، سنگ‌ها اغلب مستطیل‌شکل هستند و برش پلکانی دارند.
تراش کوسنی یا بالشتی (Cushion Cut): شکلی مربعی یا مستطیلی با گوشه‌های خمیده دارد.
تراش مارکیز یا تراش کانو: این نوع از تراش سنگ های قیمتی شکلی بیضوی یا تخم‌مرغی دارد که در هر دو سمت خمیدگی پیدا کرده‌است. در فرانسه به این نوع تراش، «کانو» به معنای قایق کوچک نیز می‌گویند. تراش سنگ مارکیز، از دسته تراش‌های برلیان است.